- A negociación política, igual que a mediación, é a ferramenta básica da política, igual que dos negocios e a convivencia en xeral.
- Unha negociación é un proceso de relación entre persoas que queren acordar unha decisión respecto un tema no que teñen intereses distintos (non necesariamente enfrontados) ou co que teñen algún vínculo en común. Trátase, polo tanto, dun dobre exercicio de comunicación e influencia para acadar un acordo.
Nos tempos políticos actuais, nun contexto de inestabilidade e onde as maiorías absolutas se poden contar cos dedos das mans, a negociación en política tórnase inevitable.
Nestes días, o presidente do goberno en funcións e candidato á investidura, Pedro Sánchez, comezou unha rolda de conversacións coas diferentes formacións políticas co fin de chegar a acordos que permitan a conformación dun goberno. Por un momento imaxina ós equipos negociadores nunha sala; sentados fronte a fronte, separados por unha longa mesa e a tensión flotando no ambiente.
Que se necesita para transformar estas conversas cargadas de tensión en acordos frutíferos? Como se cruzan as “liñas vermellas” sen romper a corda frouxa da política? Que acontece detrás das portas pechadas? Neste intricado labirinto de persuasión e poder, existen segredos que conforman a arte da negociación política.
A arte de negociar
A negociación política non é un xogo para calquera. É o máis semellante a unha delicada danza de intereses, valores e, moitas veces, de egos. Precisa máis que vontade, precisa de bos negociadores e negociadoras. Os equipos de negociación deben estar conformados por profesionais altamente cualificados na arte da persuasión, a estratexia e a diplomacia para comprender que hai detrás de cada oferta, cada concesión e cada rexeitamento.
A negociación política é un terreo minado de liñas vermellas, límites inquebrantables que os partidos establecen como condicións non negociables. Inspiradas na batalla de Balaclava de 1854, estas liñas representan a resistencia ata o derradeiro alento.
Pero, que sucede cando estas liñas son tan ríxidas que paralizan o diálogo? España viviuno en 2015, cando a inflexibilidade dos partidos conduciu ó fracaso das negociacións e a repetición das eleccións xerais. O politólogo e profesor universitario Pablo Simón resume estes feitos dunha maneira contundente: “Se as túas liñas vermellas son demasiados firmes, perdes toda capacidade de negociación”. A intransixencia pode ser o peor inimigo da política e, por iso, a arte da negociación require tanto de firmeza como de flexibilidade. Negociar ten os seus segredos. Porén, coñecelos non asegura nada, aínda que outorga unha vantaxe importante no punto de partida.
Elementos chave da negociación política
Seguindo o argumentado polo consultor político Daniel Eskibel, dende Xacias Coop sinalamos dez aspectos que se deben ter en conta nunha negociación política:
- Privacidade: manter as negociacións lonxe dos medios porque a exposición pública pode entorpecer o progreso.
- Paciencia: se os obxectos políticos son a longo prazo, a estratexia de negociación tamén debe selo.
- Folla de ruta: navegar sen un destino é inútil. Ambas partes deben ter obxectivos claros e un plan para acadalos.
- Evitar perdas: a motivación máis forte nunha negociación é evitar a perda, máis que acadar unha ganancia. Coñecer o que a outra parte non desexa perder é chave.
- Intereses sobre posicións: máis alá das posturas e propostas visibles, o que realmente importa son os intereses subxacentes de cada parte.
- Emocións: a negociación non é unicamente un xogo racional. As emocións xogan un papel importante e manter a calma pode significar unha vantaxe decisiva.
- Empatía: a habilidade para conectar emocionalmente coa outra parte pode facilitar un acordo mutuamente beneficioso.
- Escenificación: o entorno físico onde se desenvolve a negociación ten un impacto. É vital considerar como este escenario afecta ás partes e á percepción pública.
- Comunicación non verbal: os xestos, as expresións faciais e o tono de voz son elementos que deben ser entendidos e perfeccionados.
- Construír solucións: as solucións non se encontran, constrúense a través do proceso de negociación.
No ámbito da negociación política, alcanzar un acordo adoita ser máis beneficioso que rachar relacións, o que implica facer concesións en áreas non esenciais. Os partidos políticos precisan contar con negociadores capacitados que posúan certas habilidades e trazos de personalidade, como afabilidade, tesón e intelixencia emocional, para que o proceso sexa eficaz.
Porén, non sempre se escollen ós negociadores máis idóneos. Ás veces, os partidos optan por figuras con carácter áspero ou desagradable, crendo equivocadamente que obterán mellores resultados. Esta elección, en realidade, actúa como un obstáculo para acadar acordos efectivos, o que subliña a importancia de seleccionar a persoas coas habilidades e trazos adecuados.
Inimigos ou adversarios?
En política, non todos os opoñentes son iguais: adversarios e inimigos. Os primeiros son rivais cos que se pode negociar e atopar un terreo común. Os inimigos, pola contra, son os que buscan a túa caída e cos que o conflito se torna existencial. Miguel Herrero definiu estes dous conceptos tempo atrás: os adversarios buscan obxectivos comúns, os inimigos buscan destruírse mutuamente.
Nesta lóxica excluínte, a única solución é negociar para resolver as apariencias porque, como afirma o propio Eskibel, “o teu antagonista non vai desaparecer e ese ó que te enfrontas con toda a túa alma e cres culpable de todos os males non é unha especie en extinción. Pola contra, seguirá representando a unha parte da sociedade”.